Ceci EST une pipe

ΔΗΜΗΤΡΑ ΜΥΡΙΛΛΑ • 31 Μαρτιου 2016, 11:22 • Προβολες 467

Τι του λείπει του ψωριάρη….; Φυσικά μακριά από εμάς η αντίληψη του ιστορικού, κοινωνικού και πολιτισμικού εαυτού μας ως τέτοια. Φαίνεται, όμως, πως είναι ο τρόπος με τον οποίο προσεγγίστηκε το πολιτιστικό πρόσωπο της χώρας από τον υπουργό Πολιτισμού, Αρ. Μπαλτά και από τον νέο καλλιτεχνικό διευθυντή του πρώην Ελληνικού Φεστιβάλ, αλλά τώρα πια Διεθνούς (!) Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου, Γιαν Φαμπρ.
Ωστόσο, αμέσως, μετά την παρουσίαση του προγράμματος από τον Βέλγο καλλιτέχνη και καλλιτεχνικό διευθυντή, τίθενται αμέσως τα ερωτήματα: Είναι Διεθνές; Είναι Αθηνών και Επιδαύρου; Δεν είναι τίποτα από τα δύο.
Ο πολυετής πολιτιστικός θεσμός του Ελληνικού Φεστιβάλ αντιμετωπίστηκε, στη βάση μιας δήθεν κοσμοπολίτικης, αλλά στην ουσία επαρχιώτικης λογικής, ως αποικία στην οποία εκλήθη ο δυτικός «φωτισμένος» να μεταφέρει τα φώτα και τις αξίες του πολιτισμού της «πεφωτισμένης» Δύσης. Φυσικά, κάτι τέτοιο καθόλου ξένο δεν είναι για τη βελγική άρχουσα τάξη, τόσο ώστε ακόμα και ένας καλλιτέχνης να επιθυμεί να «εκπολιτίσει» τους ιθαγενείς, σαν άλλος Λεοπόλδος Β’ στο Κογκό.
Βέβαια, ο Γιαν Φαμπρ δεν ήρθε μόνος του να πάρει τα ηνία του Φεστιβάλ. Τον επέλεξε ο Αρ. Μπαλτάς υποκλινόμενος στη φήμη του ως «ανατρεπτικός», «αιρετικός» και «ακραίος» καλλιτέχνης και επειδή η τέχνη είναι παγκόσμια και δεν έχει σύνορα.
Και κάπου εδώ ανακύπτουν και τα σοβαρά προβλήματα.
Κατ’ αρχήν οι χαρακτηρισμοί «ανατρεπτικός», «αιρετικός», «ακραίος» σηκώνουν πολύ συζήτηση. Αν αιρετικό είναι η τέχνη να υψώνεται απέναντι στην εκμετάλλευση, τον πόνο, το διωγμό, να στέκεται δίπλα στην κοινωνία, να αφουγκράζεται τον παλμό της και να τον μετουσιώνει και αν ανατρεπτικό είναι να διαβάζει την πραγματικότητα και να επιθυμεί να την αλλάξει, τότε θα πρέπει να αναρωτηθούμε αν ο Γιαν Φάμπρ είναι αυτός ο καλλιτέχνης. Δηλαδή, ας αναρωτηθούμε αν για τις ανάγκες κάποιου πρότζεκτ το να πετάς γάτες στον αέρα είναι αιρετικό και ανατρεπτικό. Ανατρεπτικό και ακραίο για τις δύσμοιρες τις γάτες σίγουρα. Αλλά για την τέχνη και όσους την προσλαμβάνουν; Μάλλον εξυπνακίστικο και βαθύτατα αυτοαναφορικό φαίνεται. Οσο, άλλωστε αυτοναφορικό είναι και το Φεστιβάλ που θα κάνει ο Φαμπρ το οποίο θα παρουσιάζει τη Βελγική καλλιτεχνική παραγωγή, δηλαδή θα παρουσιάζει τα έργα του ιδίου, αφού κατά τη δική του αντίληψη βελγικός πολιτισμός και Φαμπρ είναι το ίδιο και το αυτό.

Δεύτερον, αναπαράγεται μία ελιτιστική και ισοπεδωτική αντίληψη για τον πολιτισμό, η οποία καταλήγει στο να περιφέρονται δεξιά και αριστερά διάφοροι πνευματικοί και καλλιτεχνικοί φελλοί οι οποίοι κορδώνονται σαν τα παγώνια. Πάντως, πολιτισμός μέσα από την ελεύθερη, αβίαστη και φυσική συνάντηση ανθρώπων και ανταλλαγή ιδεών, τρόπων, εθίμων, παραδόσεων δεν παράγεται.
Τρίτον, σκόπιμα το παγκόσμιο ταυτίζεται με το οικουμενικό. Αλλά η τέχνη είναι οικουμενική και η χειραγώγησή της κάτω από έννοιες παγκοσμιοποίησης εξουδετερώνει κάθε ίχνος διαφορετικότητας και δημιουργεί έναν πνευματικό χυλό όπου δεν θα διακρίνονται λαοί, ιδιαιτερότητες, μνήμες, ιστορικές και πολιτιστικές αναφορές. Εξέλιξη πολύ βολική, αφού οι λαοί που δεν θυμούνται, που παύουν να έχουν διακριτές πολιτισμικές και ιστορικές αναφορές είναι λαοί ευάλωτοι και ακίνδυνοι.
Ερχόμενος ο Φαμπρ στην Ελλάδα συνέπεσε με τις εξής δύο πραγματικότητες: στη χώρα όπου τα λιμάνια είναι κινέζικα, τα αεροδρόμια γερμανικά, οι τουριστικές εγκαταστάσεις αραβικές, γιατί όχι και τα φεστιβάλ να μην είναι βέλγικα. Την ίδια στιγμή οι πολιτιστικές δομές εγκαταλείπονται χωρίς χρήματα και προσωπικό και οι άνθρωποι της τέχνης βιώνουν απαξίωση και ανεργία. Το ίδιο το Ελληνικό Φεστιβάλ ήταν ήδη προβληματικό στη δομή, τη λειτουργία και το περιεχόμενό του, χωρίς αναφορές στην κοινωνία, τις αγωνίες της και τον παλμό της και τις δημιουργικές τάσεις που αυτός ο παλμός γεννούσε. Ακόμα και το κομμάτι των εκδηλώσεων που αυτοχαρακτηρίστηκε εναλλακτικό και κατοικοέδρευε στην οδό Πειραιώς εξελίχθηκε σε ένα ανακυκλούμενο καθεστώς, εναλλακτικό μεν, καθεστώς δε. Επομένως, οι συνθήκες εμφανίζονταν ώριμες για να συστήσει στον ελληνικό λαό τον βελγικό πολιτισμό ο οποίος ταυτίζεται με τον ίδιο…, αγνοώντας επιδεικτικά την ελληνική πραγματικότητα, την ελληνική καλλιτεχνική σκηνή και τους εργάτες της. Διότι, δεν αμφιβάλουμε καθόλου ότι ο βελγικός πολιτισμός έχει πολλά επιτεύγματα να επιδείξει, αλλά ούτε και αυτά φαίνεται πως θα τα μάθουμε. Σε κάθε περίπτωση ο Βέλγος καλλιτεχνικός διευθυντής βρέθηκε να έχει να «παίζει» με έναν στημένο οργανισμό (έστω μειούμενο, αν και παραμένει άγνωστος ως τώρα), με προσωπικό, δομές, αρχαία και νέα θέατρα προς χρήση. Όλα αυτά για να μυηθεί το ελληνικό κοινό στα έργα του, τα οποία θα παρουσιάζονται σε τέσσερις συνεχείς διοργανώσεις, δηλαδή από το φετινό καλοκαίρι ως και το καλοκαίρι του 2019.
Δηλαδή ο Φαμπρ εικαστικός, ο Φαμπρ στο θέατρο, Φαμπρ συγγραφέας, ο Φαμπρ περφόμερ, ο Φαμπρ δάσκαλος. Και η «πρώτη φορά αριστερή» κυβέρνηση καραγκιόζης…
http://www.imerodromos.gr/ceci-est-une-pipe/