Στα χέρια των δανειστών η εκποίηση περιουσίας

(ΔΗΜΟΣΙΕΥΤΗΚΕ ΣΤΟ “Π” ΣΤΙΣ 29-09-11)

1 ΣΧΟΛΙΟ

---

Η μεγάλη ψυχρολουσία που βίωσε ο Γ.Παπανδρέου στο Βερολίνο δεν είχε προ­ηγούμενο. Μετά τα καψώ­νια της καγκελαρίας, που εβδομάδες ολόκληρες δεν έκλεινε το ραντεβού για το τετ-α-τετ των δύο ηγετών (ο Παπανδρέου βρισκόταν εκεί για επι­χειρηματικό συνέδριο), ήρθε η άρ­νηση της Α. Μέρκελ να συναντηθεί μόνη με τον Έλληνα πρωθυπουργό, προφανώς για να αποφύγει οποια­δήποτε μη θεσμική συζήτηση.
Έτσι, σε μια συνάντηση που μετά βίας κράτησε μισή ώρα, ήταν παρό­ντα όλα τα στελέχη της Μέρκελ που ασχολούνται με τις εξελίξεις στην Ελλάδα. Τα πρώτα λεπτά μάλιστα πέρασαν με την καγκελάριο να απα­ριθμεί τα μέτρα που δεν έχουν ακό­μη υλοποιηθεί, ενώ δεν φάνηκε να συγκινείται από τις δεσμεύσεις Πα­πανδρέου περί επανεκκίνησης του ελληνικού προγράμματος και πρόθε­σης να επιβάλει «όσα μέτρα χρεια­στούν». Άλλωστε οι Ευρωπαίοι πρώ­τη φορά μιλούν ξεκάθαρα για αδύ­ναμη πολιτική ηγεσία.
Όπως σχολίασε ξένος διπλωμά­της, «υπάρχει πλέον η αίσθηση ότι η ηγεσία της κυβέρνησης δεν έχει κα­τανοήσει το μέγεθος του προβλήμα­τος που προκαλούν οι συνεχείς κα­θυστερήσεις της Αθήνας και μάλλον κινείται σε αντίστροφη λογική από την υπόλοιπη ευρωζώνη».
Βρυξέλλες όσο και Φραγκφούρτη βλέπουν την κατάρρευση του ΠΑΣΟΚ στις δημοσκοπήσεις και διερωτώνται πόσο ακόμη θα τραβήξει το κυβερ­νητικό σχήμα. Θεωρούν ότι οι κοινω­νικές αντιδράσεις μπορούν να προ­καλέσουν εκλογές και προετοιμάζο­νται για όλα τα ενδεχόμενα.

Έγγραφος εξευτελισμός
Η έντονη δυσφορία που εισπράτ­τουν όλο και περισσότερο Βενιζέλος και Παπανδρέου σχετίζεται με την καθυστέρηση των ιδιωτικοποιήσε­ων - αυτό που τους καίει δηλαδή -, οι οποίες κατεγράφησαν στο Μεσο­πρόθεσμο με στόχο είσπραξη 5 δισ. ευρώ μέχρι το τέλος του έτους, πο­σό που βεβαίως θα συμπληρωθεί με νέα φοροεισπρακτικά μέτρα.
Και παρ' ότι η τρόικα σπρώχνει για νέα φοροεισπρακτικά μέτρα, πίσω από τις κλειστές πόρτες δεν υπάρ­χει κανένας αξιωματούχος που να τα υποστηρίζει. Και το ΔΝΤ και η Κομισιόν είναι πλέον πεπεισμένοι ότι τα απανωτά χαράτσια αποτε­λούν βραχυπρόθεσμες λύσεις, που μεσοπρόθεσμα απλώς θα φουντώνουν την ύφεση, την ανεργία και συνεπώς την αδυναμία είσπραξης των φόρων.
Σε αυτό το ζήτημα υπάρχει και η σχετική δυσαρέσκεια των τροϊκανών για την επιμονή της κυβέρνησης να παίζει το επικοινωνιακό παιχνίδι ότι η τρόικα επιβάλλει το είδος των μέτρων. Αντιθέτως, λένε, τα απί­στευτα μέτρα, που προκαλούν συνε­χείς παλινωδίες (αποδείξεις, φόρος στα ακίνητα κ.λπ.) και διαλύουν τους μικρομεσαίους, είναι αποκλειστικής έμπνευσης των τεχνοκρατών του υπουργείου Οικονομικών.
Αυτά τα μέτρα αμφισβητεί η τρό­ικα ως προς τη σωστή εφαρμογή τους και γι' αυτό η τρόικα έρχεται σή­μερα στην Αθήνα με έναν μήνα κα­θυστέρηση. Επίσης, για να διασφαλί­σει τη δική της αποτελεσματικότητα και το «κύρος», η τρόικα ζήτησε το «γράμμα πρόθεσης» της ελληνικής κυβέρνησης με τα μέτρα που θέλει να πάρει.
Αυτό το γράμμα στέλνεται σε Βρυ­ξέλλες, Φρανκφούρτη και Ουάσι­γκτον κάθε τρεις μήνες, μετά την άφιξη της τρόικας, και υπογράφεται από τον εκάστοτε υπουργό Οικονο­μικών και τον διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος. Αυτή τη φορά οι τροϊκανοί το θέλουν πριν έρθουν, ενώ έχουν ζητήσει ξεχωριστό «γράμμα πρόθεσης», υπογεγραμμένο από τον ίδιο τον πρωθυπουργό, που να γρά­φει ρητώς ότι οι επιλογές είναι της κυβέρνησης!
Για τους δανειστές αυτός είναι ο μόνος τρόπος να συνεχιστεί η εκτα­μίευση των δόσεων, αφού η αναζωπύρωση της κρίσης χρέους λόγω των προβλημάτων της Ελλάδας έχει βγά­λει στην επιφάνεια τα πολιτικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν αρκε­τές χώρες - μέλη στην ευρωζώνη.
Δηλαδή, ενώ εδώ και ενάμιση χρό­νο οι δόσεις εκταμιεύονταν μόνο βά­σει υποσχέσεων της κυβέρνησης και με πολιτικές διαδικασίες (ως... πί­στωση χρόνου), νομικά κανένας δεν ήταν κατοχυρωμένος. Προφανώς τώρα τα πράγματα έχουν σφίξει για πολλές κυβερνήσεις και κανείς δεν είναι διατεθειμένος να βάζει υπο­γραφή χωρίς να διασφαλιστούν οι νομικές δικλίδες, δηλαδή οι δημο­σιονομικοί στόχοι και η βιωσιμότητα του χρέους.
Άρση κυριαρχίας
Είναι κοινό μυστικό ότι η Μέρκελ και ο υπουργός Οικονομικών της Βόλφγκανγκ Σόιμπλε μιλούν διαφο­ρετική γλώσσα για το πώς πρέπει να αντιμετωπιστεί η Ελλάδα. Στη Φινλαν­δία, την Ολλανδία, τη Σλοβακία και τη Σλοβενία υπάρχει διάχυτη η τάση να μη δοθεί καν το δεύτερο πακέτο στήριξης προς την Ελλάδα, όπως αυ­τό έχει αποφασιστεί την 21η Ιουλίου 2011.
Η Φινλανδία, ειδικότερα, έχει αρ­χίσει να συζητά το ενδεχόμενο το νέο δάνειο (με τις επιπρόσθετες εγ­γυήσεις πάντα στο τραπέζι) να δοθεί στο πλαίσιο της ελεγχόμενης πτώ­χευσης της χώρας μας. Δηλαδή να μας δοθούν τα επιπλέον δάνεια μό­νο με την ανάληψη της οικονομικής πολιτικής από τους δανειστές, τη μό­νιμη εγκατάσταση σε όλα τα υπουρ­γεία ύπατων αρμοστών που θα έχουν τον πρώτο λόγο, την εκχώρηση των δικαιωμάτων των ιδιωτικοποιήσεων και τη μερική στάση πληρωμών όλου του Δημοσίου.
Αυτό το σχέδιο είναι μια παραλλα­γή των όρων που θα προβλέπει ο μό­νιμος μηχανισμός ESM, του οποίου τη λειτουργία θέλει να επιταχύνει η Γερμανία. Και λέμε «παραλλαγή» δι­ότι φαίνεται πως ούτε οι κανόνες του ESM για την ελεγχόμενη πτώχευση είναι πλέον αρκετοί. Αυτοί προνοούν μόνο το σκέλος του κουρέματος του δημοσίου χρέους και την ανάληψη ευθυνών από τον ιδιωτικό τομέα.
Κατ' αναλογίαν ολοένα και περισ­σότερες κυβερνήσεις υποστηρίζουν ότι η άρση της οικονομικής κυριαρ­χίας της χώρας μας πρέπει να θεω­ρείται δεδομένη με επιχείρημα την έλλειψη εμπιστοσύνης προς την κυ­βέρνηση.
Μοντέλο Κίνας
Η κυβέρνηση φαίνεται πως γνώρι­ζε από τον Ιούλιο τις προθέσεις αυτές. Γνώριζε επίσης τον όρο ότι, εάν δεν καταφέρει να φέρει σε πέρας τις αποκρατικοποιήσεις, τότε θα πρέπει να συ­σταθεί ευρωπαϊκό ταμείο, στο οποίο θα μεταβιβαστεί η κυριότητα των προς πώληση εταιρειών (τράπεζες, λιμάνια, κτήρια και εκτάσεις γης) και το οποίο θα ευθύνεται - υπό την αιγίδα ξένων αξιωματούχων και όχι Ελλήνων - για τις πωλήσεις, το τίμημα και το πού θα κατευθύνονται τα έσοδα.
Παράλληλα η «νέα τάξη πραγ­μάτων» προνοεί συνεχείς υποτιμή­σεις στο εσωτερικό της χώρας ως αντάλλαγμα για την παραμονή μας στο ευρώ. Και πώς μπορούν να επι­τευχθούν αυτές οι υποτιμήσεις; Δεν υπάρχει άλλος τρόπος από τις μειώ­σεις σε μισθούς - συντάξεις σε επί­πεδα Κίνας. Αυτό όμως που δεν μας λέει κανείς είναι τι θα γίνει με τους μισθούς να πέφτουν στα τάρταρα ενώ κόστος ζωής και φόροι αυξά­νονται ραγδαία, με αποτέλεσμα να μην μπορεί πια να αντεπεξέλθει μια μέση οικογένεια.
Κοινώς δεν θα υπάρχει κατανάλω­ση ούτε παραγωγικότητα. Άρα για ποια ανταγωνιστικότητα της οικονο­μίας μιλάμε; Μήπως για ανταγωνιστικότητα που θα συμφέρει μόνο ξένες εταιρείες που θα θέλουν να δραστη­ριοποιηθούν στη χώρα μας;
Η σύνοδος της αλήθειας
Όλες οι πιο πάνω προοπτικές κι­νούνται παράλληλα και αναμένεται να ξεκαθαρίσουν τον Οκτώβριο, όταν στο τραπέζι της Συνόδου Κορυφής της Ε.Ε. θα συζητηθούν οι όροι της οικο­νομικής διακυβέρνησης και οι αυστη­ρές ποινές για τους παραβάτες. Εκεί αναμένεται να πέσουν οι μάσκες των προθέσεων της κάθε χώρας, αλλά και της δικής μας κυβέρνησης.
Προς το παρόν εξετάζονται ενδι­άμεσες λύσεις, όπως η αναθεώρη­ση του πακέτου της 21ης Ιουλίου. Το «πακέτο» των 109 δισ. ευρώ, που έχει αποφασιστεί για την Ελλάδα, φαντάζει πλέον μικρό και ανίκανο να καλύψει τις ανάγκες της χώρας. Ο Σόιμπλε μίλησε για επανεξέταση των όρων, και μάλιστα την ίδια μέρα που ο Παπανδρέου ήταν στο Βερολίνο για να συναντηθεί με τη Μέρκελ.
Η Γερμανία δεν επιθυμεί την αύξηση των κονδυλίων άμεσης χρηματοδότη­σης, κοινώς του ρευστού, επειδή κάτι τέτοιο δεν θα περάσει από το Κοινο­βούλιό της. Υπάρχει η ιδέα της διεύ­ρυνσης του προγράμματος PSI ώστε το κούρεμα να υπερβεί το 20% και να φθάσει έως το 40%. Όμως οι επικε­φαλής των τραπεζών διεμήνυσαν και στη Γερμανία και στην Αθήνα (που το βλέπει θετικά, παρά τις διαψεύσεις) ότι, εάν ανοίξουν το κουτί της Παν­δώρας (όπως το είπε ο πρόεδρος της Deutshe Bank τότε οι συνέπειες μπορεί να είναι ανεξέλεγκτες και οι επενδυτές να γυρίσουν την πλάτη.
Έτσι εξετάζεται η επιλογή να δοθεί επιπλέον δάνειο στην Ελλάδα από τον προσωρινό μηχανισμό EFSF, με αποκλειστικό σκοπό να επαναγοράσει ομόλογά της από την αγορά. Όλα αυτά βεβαίως με εγγυήσεις και με αποκλειστική προοπτική τον απόλυ­το έλεγχο της οικονομίας της χώρας από την Ε.Ε. και το ΔΝΤ.
Στη συζήτηση του Γιούρογκρουπ της Δευτέρας μπορεί να μην αποφα­σιστεί η εκταμίευση της δόσης (θα γίνει σε έκτακτο Γιούρογκρουπ τον Οκτώβριο), αλλά οι εξελίξεις στην Ελλάδα θα είναι το πρώτο θέμα. Σύμφωνα με πληροφορίες, θα συζητηθεί η πρόταση διεύρυνσης του PSI και το ενδεχόμενο ενός μεγαλύτερου κου­ρέματος, ενώ στο τραπέζι θα πέσει και η πρόταση για αύξηση των κονδυ­λίων του EFSF, ώστε να αποκτήσει τη δυνατότητα πλήρους κάλυψης και της Ιταλίας σε περίπτωση που χρειαστεί.
Προς τα εκεί σπρώχνουν ΗΠΑ και ΔΝΤ, αλλά δεν θέλουν οι Γαλλία, Γερ­μανία, Φινλανδία, Ολλανδία, Αυστρία και Λουξεμβούργο - οι χώρες με πι­στοληπτική αξιολόγηση ΑΑΑ, που θα κληθούν να βάλουν βαθιά το χέρι στην τσέπη.
Οι επόμενες 35 μέρες θα είναι εξαιρετικά δύσκολες για τον Βενι­ζέλο, ο οποίος ήδη από το Γιούρο­γκρουπ του Ιουνίου (το... παρθενικό του), στο οποίο επιχείρησε να πολι­τικοποιήσει το ελληνικό πρόβλημα, συνάντησε κλίμα δυσπιστίας προς τον ίδιο από τους ομολόγους του.
Οι χειρισμοί του προκαλούν προ­βλήματα και εντός της Κ.Ο. του ΠΑΣΟΚ, αλλά τα δύσκολα είναι μπροστά, διότι - εάν αποφασιστεί το μεγαλύ­τερο κούρεμα του χρέους - θα πρέ­πει να πείσει για τους όρους με τους οποίους θα συνοδεύεται μια τέτοια εξέλιξη. Δηλαδή εκχώρηση της αρ­μοδιότητας άσκησης της οικονομικής πολιτικής στους δανειστές και τα ευ­ρωπαϊκά όργανα. Εδώ σε θέλω, κά­βουρα, να περπατάς στα κάρβουνα.
Καταθέσεις: Ο τελευταίος πειρασμός
Το πρώτο βήμα για το... «χέρι» που έρχεται στις καταθέσεις των Ελλήνων έκανε την Τετάρτη ο Ευ­άγγελος Βενιζέλος. Ο αντιπρόεδρος, δίνοντας εξηγήσεις και ερμηνείες για το φορολογικό σύστημα που διαμορφώνεται και θα ισχύσει από τους επόμενους μήνες, ήταν σαφής: «Το ετήσιο οικογενειακό εισόδημα ή καταναλώνε­ται ή αποταμιεύεται». Ήτοι, δεν κρύβεται. Και πολύ σωστά.
Προκειμένου να παταχθεί η μάστιγα της φορο­διαφυγής, όλες οι δαπάνες θα πρέπει να κατα­γράφονται και να τεκμηριώνονται. Έτσι θα λει­τουργούν και τα αντικειμενικά κριτήρια. Δη­λαδή έβγαλες το τάδε ποσό, ξόδεψες το δείνα και, αν σου περίσσεψε κάτι, το αποταμιεύεις. Το ερώτημα βέβαια είναι πώς να αποταμιεύσεις στην Ελλάδα, αφού σε φόρους θα πηγαί­νει το μεγαλύτερο μέρος του εισοδήματος, είτε πρόκειται για φτωχούς είτε για πιο πλού­σιους. Η παράλειψη ήταν σκόπιμη (για την ακρίβεια ο υπουργός αναφέρθηκε σε «εισόδημα που τυχόν αποταμιεύεται»), για να μπούμε στο ζουμί των ρυθμίσεων. Λέει ο υπουργός πως, αφού «ό,τι περισσέψει» πάει στην αποταμίευση, πείτε μας Έλληνες τι καταθέ­σεις έχετε (μαζί με σπίτια, μετοχές κ.λπ.) για να δούμε αν αυτά δικαιολογούνται. Και πολύ σωστά ώς εδώ.
Στο σημείο αυτό, όμως, υπάρχει μία περίερ­γη «πόρτα»: Με τη δήλωση των αποταμιεύ­σεων ως μέρος του εισοδήματος, το Δημόσιο μπαίνει στον πειρασμό να εκλάβει και το σύ­νολο των καταθέσεων ως εισόδημα. Είναι κάτι που υπάρχει εδώ και καιρό στη σκέψη των παραγόντων του υπουργείου Οικονομικών. Τι μπορεί να κάνει; Με δεδομένο ότι οι καταθέσεις των περισσοτέρων προέρχονται από περιουσίες και αποταμιεύσεις δε­καετιών, που δεν μπορούν να αποτιμηθούν, θεωρητικά δεν μπορεί να κάνει τίποτε. Ποιος είναι όμως βέβαιος ότι, για κάποιους που δεν «δικαιολογούν» μεγάλες καταθέσεις, δεν θα ζητηθεί η φορολόγηση των καταθέσεων με τη μέθοδο του κεφαλαίου; Και ποιος είναι βέβαι­ος για το τι θα γίνει εφόσον υπάρξουν αρνητικές εξελίξεις για τη χώρα; Καθώς η φημολογία, που άρχισε να φουντώνει λίγο μετά τις υπουργικές δηλώσεις, μπορεί να δημιουργήσει πολύ αρνητικές συνέπειες (δη­λαδή να σπεύσουν πολλοί να σηκώσουν ό,τι έχει μείνει), καλό θα είναι ο αντιπρόεδρος να εξηγήσει ακριβώς τις προθέσεις του. Εκτός αν το έχει κάνει ήδη...