Fast track αδειοδότηση: Βουτήξτε, καταστρέψτε, τελειώσατε!

Του Παναγιώτη Μαυροειδή – Αριστερό blog
Με μεγάλο ενθουσιασμό οι ροζ οικονομικές σελίδες των εφημερίδων, αναφέρονται στην πρόθεση της τροϊκανής κυβέρνησης για  δημιουργία ενός ‘’εθνικού αδειοδοτικού συστήματος για τις μεγάλες επενδύσεις’’, το οποίο  επεξεργάζεται το υπουργείο Ανάπτυξης, Ανταγωνιστικότητας και Υποδομών. Στόχος, σύμφωνα με τους θιασώτες του σχεδίου,  είναι, μεταξύ των άλλων,  η δημιουργία μιας γενικής διεύθυνσης στο υπουργείο, στην οποία θα συγκεντρωθούν οι περισσότερες, αν όχι όλες, οι αδειοδοτικές αρμοδιότητες που βρίσκονται σήμερα σε άλλα υπουργεία,  ώστε ‘’να μην αποθαρρύνονται οι υποψήφιοι επενδυτές από τη γραφειοκρατία’’.
Στη νέα  γενική διεύθυνση αδειοδοτήσεων στο υπουργείο Ανάπτυξης, πρόκειται να συγκεντρωθούν εξειδικευμένοι υπάλληλοι των σχετιζόμενων αντικειμένων, έτσι ώστε  η  διεύθυνση αυτή να εκδίδει απευθείας τις περισσότερες άδειες, και για όσες δεν είναι αυτό δυνατόν, να αναλαμβάνει τον συντονισμό της έκδοσής τους. Θεωρητικά, το βασικό ζητούμενο είναι ο περιορισμός του χρόνου αδειοδότησης μιας επένδυσης. Υποτίθεται ότι η  συγκέντρωση των αρμόδιων υπηρεσιών στο ίδιο κτίριο σίγουρα θα καταργήσει, εξ ορισμού, τον χρόνο που χάνεται για την επικοινωνία ανάμεσα στα υπουργεία.
Τα πράγματα λοιπόν είναι απλά και αθώα. Εδώ τίθεται η πρώτη ερώτηση αφελούς: Άραγε οι καθυστερήσεις στις αδειοδοτήσεις σχετίζονται με τα πολλά κτίρια που πηγαινοέρχεται κανείς ή με τις απαιτήσεις που τίθενται για αυτές;

Επειδή δύσκολα θα υπάρξει σοβαρός άνθρωπος, έστω και οπαδός του fast track και των μνημονιακών πολιτικών, που να ισχυριστεί το πρώτο,  ας πάμε στις  επόμενες αφελείς ερωτήσεις, που σχετίζονται με τις απαιτήσεις για μια αδειοδότηση και τον απαιτούμενο χρόνο για την εξέτασή τους.
Αν πρέπει να μειωθεί ο χρόνος που απαιτείται για μια αδειοδότηση, γιατί αυτό δεν πρέπει να μελετηθεί και να ισχύσει γενικά, αλλά πρέπει να αντιμετωπιστούν με ιδιαίτερο τρόπο οι αδειοδοτήσεις μεγάλων επενδύσεων;  Φαίνεται πως, τελικά,  το ελληνικό κράτος και οι υπηρεσίες του, μαζί και τα εκσυγχρονιστικά σχέδια για αυτές, υπάρχουν για να υπηρετούν τους μεγάλους ξένους και εγχώριους ‘’επενδυτές’’  και όχι για τους ανθρώπους που ζουν, εργάζονται (όσοι τέλος πάντων…), μοχθούν και αγωνιούν. Αυτοί μπορούν να περιμένουν.
Αναρωτιέται κανείς, πότε άραγε απαιτείται μεγαλύτερος χρόνος για την εξέταση ενός φακέλου αδειοδότησης στην περίπτωση της  δημιουργίας και λειτουργίας μιας  νέας παραγωγικής επιχείρησης ή επιχείρησης υπηρεσιών. Μήπως είναι πιο λογικό ότι μια μεγάλη τουριστική μονάδα σε μια ευαίσθητη περιοχή, είναι πιο πιθανό να έχει σημαντικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις από ότι ένα ψιλικατζίδικο; Μήπως ακριβώς στις μεγάλες επενδύσεις είναι που πρέπει να εξεταστεί προσεκτικά αν τηρούνται οι περιβαλλοντικές, χωροταξικές και αρχαιολογικές επιπτώσεις;
Οι πρόθυμοι  υπηρέτες των συμφερόντων του μεγάλου κεφαλαίου, δεν  λένε απλά ότι θεωρούν αυτές τις απαιτήσεις απαράδεκτα βαρίδια που πρέπει αργά ή γρήγορα να πάνε για σκραπ μαζί με τις συλλογικές συμβάσεις εργασίας ή τα ψήγματα κοινωνικής πολιτικής που κατήργησαν.
Στην αγαπημένη τροϊκανή αργκό,  οι περιβαλλοντικές και αρχαιολογικές απαιτήσεις παρουσιάζονται ως κρατικά γραφειοκρατικά υπολείμματα της τελευταίας σοβιετικής δημοκρατίας του κόσμου, που δήθεν είναι η Ελλάδα. Στην πραγματικότητα αποτελούν κουτσουρεμένη και ατελέστατη  έκφραση μιας  στοιχειώδους  άμυνας της κοινωνίας, απέναντι στην πλήρη καταστροφή των πάντων. Έχουν την ίδια, σημαντική σπουδαιότητα, που έχει κάθε άλλη κοινωνική, οικονομική ή δημοκρατική κατάχτηση, που θέλει να σαρώσει ο σύγχρονος ολοκληρωτικός καπιταλισμός, στην επέλαση του. Δεν σημαδεύει αυτή μόνο τις τσέπες, αλλά και το περιβάλλον, την πολιτιστική κληρονομιά, την ιστορία, την ομορφιά και την αισθητική. Το αριστερό προοδευτικό κίνημα των μηχανικών και άλλων επιστημόνων, δρώντας με κριτήριο το ευρύτερο κοινωνικό συμφέρον, μπορεί και πρέπει να οργανώσει τις αντιδράσεις και τις αντιστάσεις.
Σιγά σιγά, θα βγάλουν αυτό που έχουν στο μυαλό τους. Να τι μας πληροφορεί η Καθημερινή στις 5/8/12: ‘’Τέλος, μελετάται ο τρόπος απαλλαγής της επένδυσης από ορισμένες αδειοδοτήσεις που κρίνονται περιττές (λ.χ. από την πυροσβεστική), εφόσον κατατίθενται ανάλογες μελέτες’’. (http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_economy_100014_05/08/2012_491414). Πάντα από κάπου γίνεται μια αρχή…
Πριν μιλήσει κανείς για δήθεν ‘’αντιγραφειοκρατικά μέτρα’’ ή για ‘’πάταξη της διαφθοράς στις πολεοδομίες’’, ας δούμε ποια είναι το πρότυπο που έχουν στο νου τους. Να πως συνεχίζει το ίδιο δημοσίευμα: ‘’Ειδικά για τις μεγάλες επενδύσεις, μελετούνται τρόποι να διευκολυνθεί περαιτέρω η αδειοδότηση τους. Για παράδειγμα, στο πρότυπο της Ελληνικό Α.Ε. που ανέλαβε και την αρμοδιότητα έκδοσης αδειών κατεδάφισης και οικοδομικών αδειών στο συγκεκριμένο οικόπεδο, μελετάται πώς θα μπορούσε (γενικά ή κατά περίπτωση) να δημιουργηθεί μια «πολεοδομία μεγάλων επενδύσεων»’’. Αυτό, κανονικά, στα ελληνικά,  το λέμε κάπως αλλιώς: ‘’Γιάννης κερνάει, Γιάννης πίνει’’… Κάθε έννοια ανεξάρτητης εξέτασης και ελέγχου, πολύ περισσότερο με ανοιχτό κοινωνικό διάλογο, καταργείται.
Η ‘’πολεοδομία κατά παραγγελία’’, για να βγεί στο σφυρί το πρώην αεροδρόμιο στο Ελληνικό, δεν είναι η μοναδική περίπτωση από τα πάνω οργάνωσης της λεηλασίας και της καταπάτησης κάθε περιβαλλοντικής ή άλλης κοινωνικής  απαίτησης.
Να τι μας πληροφορεί η εφημερίδα Express: ‘’Άμεσες θεσμικές παρεμβάσεις για την αναβάθμιση του υπουργείου Τουρισμού και των εποπτευόμενων οργανισμών εξετάζει η αρμόδια υπουργός Όλγα Κεφαλογιάννη… Συγκεκριμένα, η υπουργός σκοπεύει να ενεργοποιήσει άμεσα το fast track στον τουρισμό και να ιδρύσει πολεοδομικό γραφείο εντός του ΕΟΤ με στόχο την επιτάχυνση των επενδυτικών προτάσεων. Μάλιστα, αν και αρχικά η συγκεκριμένη απόφαση αφορούσε μόνο μεγάλες τουριστικές επενδύσεις, υπό συζήτηση βρίσκεται το ενδεχόμενο να ενταχθούν και μικρότερης εμβέλειας.’’ (http://www.express.gr/news/greek_tourism/630564oz_20120729630564.php3). Είναι πιο καθαρό τώρα;
Και τώρα κρατηθείτε. Πως απαντάει άραγε η κυβέρνηση στις κριτικές που διατυπώνονται ότι οργανώνεται η παράκαμψη κάθε είδους ελέγχου, μπροστά στο όνειρο των μεγάλων επενδύσεων; Απολαύστε την απάντηση του Νότη Μηταράκη, Υφυπουργού Ανάπτυξης και Βουλευτή Α΄ της  Νέας Δημοκρατίας: «Δεν είμαι της άποψης ότι όλα επιτρέπονται. Οταν όμως το σύνολο των υπουργών συμφωνεί στην αναγκαιότητα μιας επένδυσης, τότε αυτή πρέπει να υλοποιηθεί» !! ((http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_economy_100014_05/08/2012_491414)
Άμα συμφωνούν λοιπόν οι υπουργοί και φυσικά οι επενδυτές, να τους βράσουμε τους μηχανικούς, τους αρχαιολόγους, τους αγρότες ή τους κατοίκους….
Έτσι λοιπόν, να που μαθαίνουμε σιγά σιγά ότι ένα δάσος δεν έχει αξία χρήσης, αλλά μόνο εμπορική και επενδυτική αξία. Δεν πιάνει μία  το οξυγόνο του ή η  ομορφιά του, μπροστά στα ευρώ ενός επιχειρηματία.  Λίγα χρόνια πριν μου έχει καρφωθεί στο μάτι  μια  ταμπέλα: Λόφος Έντισσον Α.Ε. Την είχε κρεμάσει  σε ένα (ιδιόκτητο και πολεοδομημένο πλέον) λόφο της Παλλήνης μια θυγατρική του ΑΚΤΟΡΑ. Είχε βάλει στο χέρι την εν λόγω ομορφιά, ως παράπλευρο όφελος της κατασκευής της Αττικής Οδού και κτιριακών εγκαταστάσεων για την (ξεχασμένη) Ολυμπιάδα του 2004. Τελικά, ήταν  σκηνή από το ζοφερό παρόν και το ακόμα πιο άθλιο μέλλον που ετοιμάζουν. Όλα πωλούνταν και αγοράζονται.  Ακτές, ποτάμια, νησιά, βουνοκορφές, περπάτημα, ιστορία.
Μήπως όμως αυτός ο εκβαρβαρισμός είναι ο μόνος δρόμος για ‘’ανάπτυξη’’ και δουλειές και ας γκρινιάζουν οι ‘’οικολογούντες’’; Ας μην προκαλούν άλλο…
Είναι γνωστό το δόγμα τους: Κάθε επιχειρηματική επένδυση, ειδικά αν είναι μεγάλη και ακόμη περισσότερο αν είναι από ξένους, θεωρείται ‘’ανάπτυξη’’ και ‘’πρόοδος’’. Μεγάλο ψέμα. Με κάθε κριτήριο, απασχόλησης, περιβαλλοντικό, πολιτιστικό, οικονομικό,  οι επενδύσεις τύπου fast track αποτελούν καταστροφή. Είναι βήμα προς την εμπορευματοποίηση της κοινωνικής ζωής, καταλήστευσης της δημόσιας περιουσίας, καταστροφής  του φυσικού πλούτου.  Υποθηκεύεται έτσι κάθε προοπτική μιας άλλης κοινωνικής και οικονομικής ανάπτυξης που θα έχει στο κέντρο άλλες κοινωνικές δυνάμεις και κυρίως άλλες αξίες και κριτήρια: Δημόσια ιδιοκτησία, από-εμπορευματοποίηση, συλλογική ζωή και πολιτισμός, σε κοινωνία πλήρους απασχόλησης, αλληλεγγύης, κοινωνικής δικαιοσύνης, ελευθερίας.
Δεν χρειάζεται να μακρηγορήσουμε επί αυτού. Θα υπενθυμίσουμε δύο πράγματα.
Το πρώτο έχει να κάνει με τα καθ’ ημάς. Τι έγιναν άραγε τα μεγάλα έργα της Ολυμπιάδας τους 2004, με τους δεκάδες νεκρούς  για να γίνουν γρήγορα; Που βρίσκονται τώρα αυτά τα έργα; Άλλα είναι ρημάδια για νυχτερίδες και άλλα χαρίστηκαν κυριολεκτικά σε επιχειρηματίες για να παρέχουν χρυσοπληρωμένες υπηρεσίες στους πολίτες.
Το δεύτερο σχετίζεται με την τύχη και τα αποτελέσματα που είχε το αντίστοιχο μοντέλο fast track, ειδικά στον τουρισμό σε Ιρλανδία, Πορτογαλία και Ισπανία που δοκιμάστηκε τις προηγούμενες δεκαετίες. Τους έστειλε στο βυθό της σημερινής κρίσης.
Η χωροτάκτης και καθηγήτρια στο πανεπιστήμιο Αιγαίου, Ελένη Μπριασούλη-Καπετανάκη  σε παλιότερο άρθρο της μας υπενθυμίζει:
‘’Το παράδοξο είναι ότι η ενθουσιώδης προώθηση του μοντέλου (fast track) επιχειρείται σε μια περίοδο που τα τρία από τα τέσσερα ‘γουρουνάκια’ (PIGS), Ισπανία και Πορτογαλία στον Ευρωπαϊκό Νότο και Ιρλανδία στο Βορρά, που το ακολούθησαν αντιμετωπίζουν τον κίνδυνο ή την ίδια τη χρεωκοπία.’’(http://www.ecogreens-gr.org/tourism/?p=110)
Tο Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) στήριξε σε αυτές τις χώρες με γενναίες χρηματοδοτήσεις μεγάλα έργα υποδομών και την κατασκευή γηπέδων γκολφ και στις τρεις χώρες στις δεκαετίες 1980 και 1990. Πενήντα γήπεδα στην Ιρλανδία έλαβαν συνολικά 20 εκατομμύρια Ευρώ από το ΕΤΠΑ τη δεκαετία 1989-99. Η Πορτογαλία χρησιμοποίησε πόρους του ΕΤΠΑ για κατασκευή γηπέδων την περίοδο 2000-2006 με κόστος 3.7 εκατομμύρια Ευρώ ανά έργο.
Το ενδιαφέρον άρθρο της καθηγήτριας μας πληροφορεί: ‘’Τα έργα συνοδεύτηκαν  από σοβαρά περιβαλλοντικά, κοινωνικο-οικονομικά και πολιτιστικά προβλήματα. Κυρίαρχο πρόβλημα παραμένει η εξάντληση των υδατικών πόρων που επιδεινώνεται στις επαναλαμβανόμενες περιόδους ξηρασίας, όπως αυτήν του 2005-2008 σε Ισπανία και Πορτογαλία, όπως και της υποβάθμισης των εδαφικών πόρων και της υπερβολικής ζήτησης ενέργειας. Η υπερδόμηση κατέστρεψε περαιτέρω δάση, ειδυλλιακές ακτές, προστατευόμενες περιοχές και ευαίσθητα οικοσυστήματα και αλλοίωσε σοβαρά το τοπίο. Σοβαρότερη ίσως είναι η αλλοίωση της πολιτιστικής ταυτότητας τους. Η Πορτογαλία διαφημίζεται περισσότερο σαν προορισμός γκολφ παρά σα μια χώρα με πλούσια ιστορία και πολιτισμό. Η πρώην ειδυλλιακή Κόστα ντελ Σολ στην Ισπανία έχει πλέον το χαϊδευτικό Κόστα ντελ Γκολφ’’.
Ωστόσο, η περιγραφή που έκανε η εφημερίδα  Irish Times (16/4/2011), θυμίζει πολύ το δικό μας παράδειγμα των fast track Ολυμπιακών έργων:  «κάναμε πολλά γήπεδα για λίγους γκόλφερ και τώρα αντιμετωπίζουμε το ενδεχόμενο γηπέδων-φαντασμάτων που θα πηγαίνουν μαζί με τα ξενοδοχεία ζόμπι …».
Κάπως έτσι οι ιστορίες ενώνονται μεταξύ τους…
 http://vathikokkino.com/2012