Δασκαλόπουλου Ντίνα
Υπάρχουν γεγονότα που τέμνουν κάθετα τη ζωή σου στο πριν και το μετά.
Μια σπουδαία επαγγελματική επιτυχία, η ανεργία, η γέννηση ενός παιδιού,
μια σημαντική απώλεια, μια αρρώστια, η εμπειρία της βίας. Το να
συμμετέχεις ενεργά σε ένα κίνημα -σε μια σειρά από δράσεις, εμπειρίες,
βιώματα και γεγονότα- είναι ίσως η μεγαλύτερη τομή από όλες. Πολλώ δε
όταν ποτέ πριν δεν το είχες φανταστεί. Πολλώ δε μάλλον όταν κανείς -λόγω
φύλου- δεν το είχε φανταστεί για σένα. Εξ ου και οι γυναίκες της
Χαλκιδικής έχουν αποκτήσει εμβληματικό ρόλο στο κίνημα των κατοίκων
εναντίον της εξόρυξης χρυσού, το ανθεκτικότερο, μακροβιότερο και πιο
ποικιλόμορφο κίνημα της μνημονιακής εποχής.
Πόσο έχει αλλάξει η ζωή αυτών των κοριτσιών που γεννήθηκαν, μεγάλωσαν κι επιβιώνουν στη Βορειονατολική Χαλκιδική; Η απάντηση είναι μονολεκτική: δραματικά. Σε κανένα επίπεδο η καθημερινότητά τους δεν μοιάζει μ’ αυτό που ήταν ελάχιστα χρόνια πριν οι χρυσοθήρες βάλουν στο μάτι το βουνό τους. Τι έχει αλλάξει; Κι εδώ η απάντηση είναι μονολεκτική: όλα. Η αίσθηση του εαυτού και του ανήκειν σε μια κοινότητα, η ανάληψη ευθύνης, η αντίληψη για το τι συνιστά πολιτική, η άποψη για τη βία και τη νομιμότητα. Πώς άλλαξαν όλα αυτά; Κατ’ αρχάς διαμορφώνοντας ένα κίνημα και συμμετέχοντας σε αυτό: από την κινητοποίηση στον δρόμο μέχρι τη δημιουργία μιας θεατρικής παράστασης κι από την κριτική θέαση των ΜΜΕ μέχρι το να φοράς το… ποινικοποιημένο μπλουζάκι «SOS Χαλκιδική», τα πάντα στα μακρινά χωριά τους είναι πια πολιτικές πράξεις.
Πώς αυτές οι γυναίκες βγήκαν τόσο μπροστά στον αγώνα; Και τι είναι αυτό που τις κρατάει τόσα χρόνια στην πρώτη γραμμή; Κι ένα ακόμα ερώτημα, πιο δύσκολο: όταν όλη αυτή η ιστορία τελειώσει, πόσο πολύ θα έχει μεταμορφωθεί η μικροκοινωνία τους; Αφήνω το τελευταίο ερώτημα ανοιχτό, με μια μόνο βεβαιότητα: ακόμα κι αν για τις ίδιες τις πρωταγωνίστριες η ζωή επιστρέψει στην «κανονικότητα», δεν θα είναι ποτέ η ίδια για τις κόρες και τις εγγονές τους.
Οι γυναίκες του μέλλοντός μας μπορεί να μας μοιάζουν, αλλά σίγουρα θα είναι πολύ διαφορετικές γιατί για μια ελάχιστη έστω -αλλά εξαιρετικά εναργή και «πυκνή» ιστορική στιγμή- είδαν τις μητέρες, τις γιαγιάδες, τις αδελφές τους σε θέση δύναμης και μάλιστα μαχόμενης και δημιουργικής.
Επιστρέφω λοιπόν στα δύο πρώτα ερωτήματα. Οι γυναίκες στη Χαλκιδική βγήκαν τόσο πολύ μπροστά γιατί ένιωσαν ότι η περίφημη «επένδυση» απειλεί την ίδια τη ζωή: του βουνού τους, της φύσης, των παιδιών τους. Κι ότι αυτό με το «κάθε κόστος» που εξαπολύει κάθε τρεις και λίγο εναντίον τους ο κύριος Σαμαράς στοχοποιεί την ίδια την ύπαρξή τους στην πιο βαθιά έκφρασή της: στη γέννηση και την περιφρούρηση της ζωής. Έτσι -χωρίς πολιτικές αναλύσεις, χωρίς ιδεολογικές αναφορές, χωρίς υπαρξιακές νοηματοδοτήσεις και χωρίς έμφυλες αναζητήσεις-, οι γυναίκες της Χαλκιδικής πήραν αυτόν τον αγώνα στις πλάτες τους. Και για να τον δώσουν έδωσαν μάχες πρώτα από όλα με τον ίδιο τους τον εαυτό: τι γυναίκες είναι τώρα πια αυτές οι ίδιες, οι μέχρι χτες κομψές και περιποιημένες, όταν πια κυκλοφορούν μόνο με αρβυλάκια και τα μπλουζάκια του αγώνα; Πόσο καλές μητέρες είναι όταν αφήνουν τα παιδιά τους για μέρες μόνα τους για να τρέχουν στις επιτροπές αγώνα και τις κινητοποιήσεις; Πόσο θελκτικές είναι σαν ερωμένες όταν συγκρούονται με τα ΜΑΤ και βγάζουν γλώσσα ακόμα και στον ίδιο τον πρωθυπουργό της χώρας τους; Οι γυναίκες της Χαλκιδικής πιστεύουν βαθιά πως δίνουν μάχη ζωής και θανάτου. Η ίδια η μάχη αλλάζει την αντίληψη που έχουν για τον εαυτό τους: για να μπορέσουν να τη δώσουν, έπρεπε «να σκοτώσουν ό,τι αγαπούν» και να ξαναγεννήσουν οι ίδιες τις εαυτές τους. Και το έκαναν.
Μια τέτοια διαδικασία δεν είναι μονοσήμαντη: έχει ενδιαφέρον, έχει ενθουσιασμό, έχει περιπέτεια, αλλά έχει απώλεια και οδύνη, και πένθος. Το προηγούμενο «κοστούμι», η προηγούμενη κανονικότητα που ζούσαν οι γυναίκες αυτές μπορεί να αποδείχτηκαν κάποια στιγμή εξαιρετικά στενά, ήταν όμως εκείνο που γνώριζαν, είχαν αγαπήσει κι είχαν χτίσει με πολύ κόπο. Κι όπως είναι απολύτως αναμενόμενο, κάποιες στιγμές το νοσταλγούν. Γι’ αυτό και κάνουν όνειρα «για όταν η εταιρεία φύγει», όταν δηλαδή το βουνό απελευθερωθεί, το δάσος επιστρέψει στους αιώνιους ρυθμούς του για να επουλώσει τις πληγές του και η ζωή στα μικρά χωριά τους επιστρέψει στην ειρηνική καθημερινότητά της. Κάποιες άλλες γυναίκες κάνουν εντελώς διαφορετικά όνειρα, ότι όταν ο αγώνας θα κερδηθεί, θα φύγουν για αλλού, θα δώσουν άλλες μάχες ή ότι θα μείνουν, δημιουργώντας μια καινούργια ζωή, με εντελώς διαφορετικούς όρους. Σε κάθε περίπτωση όμως, όλες αναγνωρίζουν ότι «η ζωή θα είναι εντελώς διαφορετική μετά από αυτό». Το «αυτό» για την καθεμιά έχει άλλο περιεχόμενο: μπορεί να είναι ο αγώνας, το κίνημα, η βία, η φυλακή, τα χτυπημένα παιδιά, η αποψίλωση του βουνού. Όμως πάντα, το όποιο «αυτό» κι αν επιλέγουν για να αναγορεύσουν σε καταλυτικό βίωμα, έχει τη δύναμη να τέμνει τη ζωή τους σε πριν και μετά. Την ίδια δύναμη που εκλύει πάντα ένα τραύμα κι ένα θαύμα.
* Η Ντίνα Δασκαλόπουλου είναι ρεπόρτερ στην “Εφημερίδα των Συντακτών”. Καλύπτει τον αγώνα των κατοίκων της Χαλκιδικής με συνεχείς αποστολές από τον Φεβρουάριο του 2013
Φωτογραφίες: Μάριος Λώλος
Πόσο έχει αλλάξει η ζωή αυτών των κοριτσιών που γεννήθηκαν, μεγάλωσαν κι επιβιώνουν στη Βορειονατολική Χαλκιδική; Η απάντηση είναι μονολεκτική: δραματικά. Σε κανένα επίπεδο η καθημερινότητά τους δεν μοιάζει μ’ αυτό που ήταν ελάχιστα χρόνια πριν οι χρυσοθήρες βάλουν στο μάτι το βουνό τους. Τι έχει αλλάξει; Κι εδώ η απάντηση είναι μονολεκτική: όλα. Η αίσθηση του εαυτού και του ανήκειν σε μια κοινότητα, η ανάληψη ευθύνης, η αντίληψη για το τι συνιστά πολιτική, η άποψη για τη βία και τη νομιμότητα. Πώς άλλαξαν όλα αυτά; Κατ’ αρχάς διαμορφώνοντας ένα κίνημα και συμμετέχοντας σε αυτό: από την κινητοποίηση στον δρόμο μέχρι τη δημιουργία μιας θεατρικής παράστασης κι από την κριτική θέαση των ΜΜΕ μέχρι το να φοράς το… ποινικοποιημένο μπλουζάκι «SOS Χαλκιδική», τα πάντα στα μακρινά χωριά τους είναι πια πολιτικές πράξεις.
Πώς αυτές οι γυναίκες βγήκαν τόσο μπροστά στον αγώνα; Και τι είναι αυτό που τις κρατάει τόσα χρόνια στην πρώτη γραμμή; Κι ένα ακόμα ερώτημα, πιο δύσκολο: όταν όλη αυτή η ιστορία τελειώσει, πόσο πολύ θα έχει μεταμορφωθεί η μικροκοινωνία τους; Αφήνω το τελευταίο ερώτημα ανοιχτό, με μια μόνο βεβαιότητα: ακόμα κι αν για τις ίδιες τις πρωταγωνίστριες η ζωή επιστρέψει στην «κανονικότητα», δεν θα είναι ποτέ η ίδια για τις κόρες και τις εγγονές τους.
Οι γυναίκες του μέλλοντός μας μπορεί να μας μοιάζουν, αλλά σίγουρα θα είναι πολύ διαφορετικές γιατί για μια ελάχιστη έστω -αλλά εξαιρετικά εναργή και «πυκνή» ιστορική στιγμή- είδαν τις μητέρες, τις γιαγιάδες, τις αδελφές τους σε θέση δύναμης και μάλιστα μαχόμενης και δημιουργικής.
Επιστρέφω λοιπόν στα δύο πρώτα ερωτήματα. Οι γυναίκες στη Χαλκιδική βγήκαν τόσο πολύ μπροστά γιατί ένιωσαν ότι η περίφημη «επένδυση» απειλεί την ίδια τη ζωή: του βουνού τους, της φύσης, των παιδιών τους. Κι ότι αυτό με το «κάθε κόστος» που εξαπολύει κάθε τρεις και λίγο εναντίον τους ο κύριος Σαμαράς στοχοποιεί την ίδια την ύπαρξή τους στην πιο βαθιά έκφρασή της: στη γέννηση και την περιφρούρηση της ζωής. Έτσι -χωρίς πολιτικές αναλύσεις, χωρίς ιδεολογικές αναφορές, χωρίς υπαρξιακές νοηματοδοτήσεις και χωρίς έμφυλες αναζητήσεις-, οι γυναίκες της Χαλκιδικής πήραν αυτόν τον αγώνα στις πλάτες τους. Και για να τον δώσουν έδωσαν μάχες πρώτα από όλα με τον ίδιο τους τον εαυτό: τι γυναίκες είναι τώρα πια αυτές οι ίδιες, οι μέχρι χτες κομψές και περιποιημένες, όταν πια κυκλοφορούν μόνο με αρβυλάκια και τα μπλουζάκια του αγώνα; Πόσο καλές μητέρες είναι όταν αφήνουν τα παιδιά τους για μέρες μόνα τους για να τρέχουν στις επιτροπές αγώνα και τις κινητοποιήσεις; Πόσο θελκτικές είναι σαν ερωμένες όταν συγκρούονται με τα ΜΑΤ και βγάζουν γλώσσα ακόμα και στον ίδιο τον πρωθυπουργό της χώρας τους; Οι γυναίκες της Χαλκιδικής πιστεύουν βαθιά πως δίνουν μάχη ζωής και θανάτου. Η ίδια η μάχη αλλάζει την αντίληψη που έχουν για τον εαυτό τους: για να μπορέσουν να τη δώσουν, έπρεπε «να σκοτώσουν ό,τι αγαπούν» και να ξαναγεννήσουν οι ίδιες τις εαυτές τους. Και το έκαναν.
Μια τέτοια διαδικασία δεν είναι μονοσήμαντη: έχει ενδιαφέρον, έχει ενθουσιασμό, έχει περιπέτεια, αλλά έχει απώλεια και οδύνη, και πένθος. Το προηγούμενο «κοστούμι», η προηγούμενη κανονικότητα που ζούσαν οι γυναίκες αυτές μπορεί να αποδείχτηκαν κάποια στιγμή εξαιρετικά στενά, ήταν όμως εκείνο που γνώριζαν, είχαν αγαπήσει κι είχαν χτίσει με πολύ κόπο. Κι όπως είναι απολύτως αναμενόμενο, κάποιες στιγμές το νοσταλγούν. Γι’ αυτό και κάνουν όνειρα «για όταν η εταιρεία φύγει», όταν δηλαδή το βουνό απελευθερωθεί, το δάσος επιστρέψει στους αιώνιους ρυθμούς του για να επουλώσει τις πληγές του και η ζωή στα μικρά χωριά τους επιστρέψει στην ειρηνική καθημερινότητά της. Κάποιες άλλες γυναίκες κάνουν εντελώς διαφορετικά όνειρα, ότι όταν ο αγώνας θα κερδηθεί, θα φύγουν για αλλού, θα δώσουν άλλες μάχες ή ότι θα μείνουν, δημιουργώντας μια καινούργια ζωή, με εντελώς διαφορετικούς όρους. Σε κάθε περίπτωση όμως, όλες αναγνωρίζουν ότι «η ζωή θα είναι εντελώς διαφορετική μετά από αυτό». Το «αυτό» για την καθεμιά έχει άλλο περιεχόμενο: μπορεί να είναι ο αγώνας, το κίνημα, η βία, η φυλακή, τα χτυπημένα παιδιά, η αποψίλωση του βουνού. Όμως πάντα, το όποιο «αυτό» κι αν επιλέγουν για να αναγορεύσουν σε καταλυτικό βίωμα, έχει τη δύναμη να τέμνει τη ζωή τους σε πριν και μετά. Την ίδια δύναμη που εκλύει πάντα ένα τραύμα κι ένα θαύμα.
* Η Ντίνα Δασκαλόπουλου είναι ρεπόρτερ στην “Εφημερίδα των Συντακτών”. Καλύπτει τον αγώνα των κατοίκων της Χαλκιδικής με συνεχείς αποστολές από τον Φεβρουάριο του 2013
Φωτογραφίες: Μάριος Λώλος
http://soshalkidiki.wordpress.com/2014/03/09/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου