Συνδυασμένη αποχώρηση των χωρών του ευρωπαϊκού Νότου από μια αποτυχημένη και νεκρή ευρωζώνη, προτείνει ο γάλλος οικονομολόγος Jacques Sapir, ο οποίος χαρακτηρίζει τρομακτικό το οικονομικό και κοινωνικό κόστος της παραμονής της χώρας μας στο ευρώ.ΕΡΩΤΗΣΗ: Εχει μέλλον η ευρωζώνη υπό τις παρούσες πολιτικές;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Εως τώρα η ευρωζώνη δείχνει ότι δεν έχει μέλλον. Κατά τη δημιουργία της υπήρχε η ελπίδα ότι θα ενώσει διαφορετικές και αποκλίνουσες οικονομίες. Αυτό θα μπορούσε να είχε συμβεί αλλά με δύο προϋποθέσεις: Πρώτον, ότι θα είχε δημιουργηθεί το ισόποσο ενός ομοσπονδιακού προϋπολογισμού, όχι μικρότερου του 12% του ΑΕΠ, το οποίο θα επέτρεπε μεγάλες μεταφορές χρημάτων σε χώρες με χαμηλή παραγωγικότητα και οικονομική δραστηριότητα.
Δεύτερον, οι κανόνες που διέπουν την ΕΚΤ είχαν σχεδιασθεί πολύ διαφορετικά, υποδεικνύοντας ειδικότερα την ευθύνη της για την οικονομική ανάπτυξη, μαζί με την αποφυγή των υπερτιμήσεων.
Γνωρίζουμε πολύ καλά πως όταν σε μια νομισματική ένωση έχουμε ευρέως ετερογενείς καταστάσεις, η ανταλλακτική αξία αυτής της ένωσης είναι να ανταποκριθεί στην ανταλλακτική αξία της ασθενέστερης χωρας. Αντιθέτως, η ΕΚΤ άφησε το ευρώ να ανατιμηθεί απότομα μετά το 2002.
Στη πράξη η Γερμανία ήταν ανένδοτα αντίθετη σε κάθε ομοσπονδιακό προϋπολογισμό και επέβαλε τη θέση της στην ΕΚΤ. Αυτό ισχύει σήμερα και καταδικάζει την ευρωζώνη. Το ευρώ δεν μπορεί να «δουλέψει» απλά με ένα συνδυασμό δημοσιονομικών πολιτικών κι ένα κοινό όριο ελλείμματος σε κάθε χώρα. Η λογική του ευρώ ήταν να οικοδομήσει μια αληθινή ομοσπονδία, αλλά αυτό συνεπάγεται ισχυρές επιδοτήσεις από μερικές χώρες σε κάποιες άλλες. Από τη στιγμή που η Γερμανία είναι αντίθετη πολιτικά και συνταγματικά σε αυτή τη λύση, το κοινό νόμισμα είναι νεκρό. Αλλά η συνειδητοποίηση αυτού του γεγονότος μπορεί να πάρει από ένα έως δύο χρόνια. Οι οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις θα είναι όμως δριμείες.
ΕΡΩΤΗΣΗ: Πώς πρέπει να αντιδράσουν οι χώρες του ευρωπαϊκού Νότου;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Καθώς οι κανόνες στην ευρωζώνη δεν πρόκειται να αλλάξουν, οι χώρες του Νότου -της Ελλάδας συμπεριλαμβανομένης- θα ήταν καλύτερο να υιοθετήσουν μια κοινή συμφωνία άμεσης αποχώρησης από το ευρώ αντί να προσπαθούν να μείνουν εκεί με κάθε κόστος. Κανείς δεν πρέπει να έχει ψευδαισθήσεις. Ο αποπληθωρισμός που επιβλήθηκε σε Ελλάδα, Πορτογαλία, Ισπανία και τώρα στην Ιταλία, δεν θα είναι μικρής διάρκειας. Θα διαρκέσει 5-6 χρόνια στη καλύτερη περίπτωση και δέκα στη χειρότερη. Το οικονομικό και κοινωνικό κόστος της παραμονής στην ευρωζώνη θα είναι τρομακτικό. Το ίδιο ισχύει και για τη Γαλλία, η οποία θα είναι η επόμενη χώρα που θα πληγεί από την κρίση.
Ασφαλώς οι αποκαλούμενες χώρες του Νότου θα ήταν καλύτερο να σκεφτούν να ενώσουν τις δυνάμεις τους απέναντι στη Γερμανία. Δεν το έκαναν, και τώρα πληρώνουν το τίμημα της χωριστής τους αντιπαράθεσης με τη γερμανική ισχύ και αλαζονεία.
ΕΡΩΤΗΣΗ: Μπορεί ωστόσο να μείνει η Ελλάδα στην ευρωζώνη;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Ειλικρινά, δεν βλέπω πιθανό να παραμείνει η Ελλάδα στην ευρωζώνη. Είναι αλήθεια ότι η εναλλακτική λύση, ο συνδυασμός αθέτησης πληρωμών των δημόσιων χρεών και σημαντικής υποτίμησης θα κοστίσει μεσοπρόθεσμα στον πληθυσμό λιγότερο απ’ ό,τι μια μακρά περίοδος ύφεσης και δυσπραγίας. Η ελαστικότητα των τιμών σε εισαγωγές-εξαγωγές, ευνοούν αυτό το σενάριο. Το υποτιμητικό σοκ θα έχει βέβαια αρνητικές συνέπειες, που θα ξεπεραστούν όμως από θετικά γεγονότα και από την επανεκκίνηση της ανάπτυξης. Υπάρχουν τα παραδείγματα της Ρωσίας και της Αργεντινής. Στη Ρωσία είχαμε πολύ μεγάλη ανάπτυξη μετά την κρίση του Αυγούστου 1998 και αυτή η ανάπτυξη ήρθε πριν από την άνοδο των τιμών του πετρελαίου.
ΕΡΩΤΗΣΗ: Τι θα ακολουθήσει;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Η χρεοκοπία θα αποκλείσει τη Ελλάδα από τις χρηματοδοτικές αγορές για κάποιο διάστημα. Αλλά μ’ ένα νέο νόμισμα οι κανόνες της κεντρικής τράπεζας μπορούν να αλλάξουν. Αλλωστε η Ευρώπη συνολικά δεν χρησιμοποιούσε τις αγορές για να χρηματοδοτήσει το χρέος της πριν από τα μέσα του ’70.
Το ίδιο μπορεί να λεχθεί και για άλλες χώρες (Πορτογαλία-Ιταλία). Η καλύτερη επιλογή θα ήταν μια συντονισμένη έξοδος από την ευρωζώνη. Αλλά αυτό δεν φαίνεται πιθανό σύντομα. Η Ελλάδα πρέπει να αναγνωρίσει το γεγονός ότι είναι πιθανόν να φύγει από την ευρωζώνη πρώτη. Αλλά αυτό θα πυροδοτήσει αλυσιδωτές αντιδράσεις και η έξοδος άλλων χωρών μπορεί να συμβεί τους επόμενους 6-12 μήνες. Εάν η Ελλάδα αποχωρήσει από την ευρωζώνη, αυτό συνεπάγεται σημαντικά μέτρα. Πρώτον, οι τράπεζες είναι αναπόφευκτο να κρατικοποιηθούν. Δεύτερον, θα πρέπει να εγκατασταθεί σύντομα ένα ισχυρό σύστημα ελέγχου κεφαλαίων. Τρίτον, οι κανόνες χρηματοδότησης του ελλείμματος του προϋπολογισμού θα αλλάξουν. Τέταρτον, χρειάζεται συνδυασμένη πολιτική τιμών και εισοδήματος. Η αποχώρηση θα έχει οδυνηρές συνέπειες για τον πληθυσμό, λιγότερες όμως απ’ ό,τι η συνέχιση της τρέχουσας πολιτικής. Ας δούμε την εναλλακτική: Με τη σημερινή πολιτική τα επόμενα τρία χρόνια το ΑΕΠ θα μειωθεί πιθανώς κατά 15% και τα εισοδήματα κατά 20%. Με την αθέτηση πληρωμών και την υποτίμηση θα υπάρξει ένα άμεσο σοκ αλλά μετά η ανάπτυξη θα είναι ραγδαία.
JACQUES SAPIR
Γάλλος ακαδημαϊκός, οικονομολόγος, διευθυντής του Ερευνητικού Κέντρου Βιομηχανικών Σπουδών.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΖΕΡΒΑΣ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου