ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΑ ΔΙΑΤΑΓΜΑΤΑ ΚΑΙ ΚΥΒΕΡΝΗΤΙΚΗ ΕΞΟΥΣΙΑ

Της ΒΑΣΙΛΙΚΗΣ ΛΑΖΟΥ*

Τις τελευταίες ημέρες ύστερα από την κυβερνητική απόφαση παύσης της δημόσιας ραδιοτηλεόρασης με πράξη νομοθετικού περιεχομένου εκτός από τα ποικίλα αρνητικά συναισθήματα που μου έχει δημιουργήσει δεν μπορώ να μη σκέφτομαι τις αναλογίες της πράξης αυτής με τα έκτακτα μέτρα του ελληνικού εμφυλίου.

Παραθέτοντας τον Νίκο Αλιβιζάτο (τι ειρωνεία!) στο μνημειώδες έργο του "Πολιτικοί θεσμοί σε κρίση" αναφέρομαι στην "απορρόφηση της νομοθετικής λειτουργίας από την εκτελεστική εξουσία" την περίοδο που ακολούθησε την απελευθέρωση της χώρας, κατά την διάρκεια του εμφυλίου αλλά και ύστερα από την ψήφιση του συντάγματος του 1952 έως και την χούντα των συνταγματαρχών.

Όπως επισημαίνει ο Αλιβιζάτος (σ.171, στην γ έκδοση) έως την έναρξη της λειτουργίας της Δ Αναθεωρητικής Βουλής που προέκυψε από τις εκλογές της 31ης Μαρτίου 1946 εκδόθηκαν συνολικά 115 συντακτικές πράξεις οι οποίες περιείχαν τον όρο ότι έπρεπε να επικυρωθούν από τη Βουλή. Στην πραγματικότητα ωστόσο η Βουλή επικύρωσε ελάχιστες από αυτές, τις περισσότερες φορές με έμμεσο τρόπο.

Γεγονός λογικό θα σκεφτεί κανείς εφόσον δεν υπήρχε Βουλή έως τον Απρίλιο 1946. Εντούτοις, και μετά τη συγκρότηση της Βουλής η πρακτική της παρέκκλισης από την κανονική νομοθετική διαδικασία συνεχίστηκε. Κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου και έως τον Σεπτέμβριο 1951 "παρά τη λειτουργία του κοινοβουλίου, 536 κυβερνητικές νομοθετικές πράξεις εκδόθηκαν επίσημα χωρίς καμία προηγούμενη εξουσιοδότηση" (Αλιβιζάτος, σ.173). Εκτός από την πρωτοφανή έκταση των νομοθετικών αυτών εξουσιοδοτήσεων που παρείχε η Βουλή στην εκτελεστική εξουσία, η λήψη των νομοθετικών αυτών μέτρων συμβάδιζε με "την υιοθέτηση εξαιρετικά συνοπτικών διαδικασιών για την ψήφιση από τη Βουλή νομοθετικών κειμένων μεγάλης σπουδαιότητας" (βλ. Ψηφίσματα και Αναγκαστικοί Νόμοι, όπως 509/47). Κατά τη διάρκεια δε των διακοπών της Βουλής στην τριετία 1946-49 εκδόθηκαν 29 ψηφίσματα με συνταγματική ισχύ και 807 νομοθετικά διατάγματα (Αλιβιζάτος, σ.175).

Μπορούμε να συνεχίσουμε τεκμηριώνοντας την αριθμητική υπεροχή των νομοθετικών διαταγμάτων έναντι των τυπικών νόμων και στις μεταγενέστερες περιόδους, όταν οι ένοπλες συγκρούσεις είχαν τελειώσει και σε θεμικό επίπεδο λειτουργούσε ένα κατ' επίφαση δημοκρατικό καθεστώς. Δεν θα σας κουράσω άλλο με νούμερα. Για τα σχετικά στοιχεία μπορείτε να ανατρέξετε στον Αλιβιζάτο, πάλι, (σ. 217) και στη σχετική βιβλιογραφία.

Εξάλλου, τις πολιτικές και κοινωνικές επιπτώσεις μιας "διακοσμητικής" Βουλής κατά τη διάρκεια του εμφυλίου, τις γνωρίζουμε όλοι- ιστορικοί του εμφυλίου είμαστε άλλωστε - και ξέχωρα από τις πολιτικές πεποιθήσεις του καθενός (με εξαίρεση την άκρα δεξιά) νομίζω ότι όλοι συμφωνούμε για την "ποιότητα" της "δημοκρατίας" στην Ελλάδα την περίοδο του εμφυλίου.

Αφήνοντας κατά μέρος και άλλες ενδεχόμενες αναλογίες του τότε με το τώρα , π.χ.ως προς το επιβαλλόμενο κυβερνητικό σχήμα, το βαθμό της ξένης παρέμβασης κτλ (ο καθένας ας το συνεχίσει όπως και σε όποιο σημείο θέλει) και επικεντρώνοντας την προσοχή μας στο νομοθέτημα που παύει τον δημόσιο ραδιοτηλεπτικό φορέα της χώρας (οι Γερμανοί κατακτητές άραγε είχαν διακόψει το ραδιοφωνικό σήμα;) ας αναρωτηθούμε τελικά τι σημαίνει αυτό για την ποιότητα της δημοκρατίας στη χώρα μας σήμερα. Ας αναλογιστούμε παράλληλα ότι η απόφαση λαμβάνεται χωρίς να έχει ψηφιστεί από την Ελληνική Βουλή, οι δύο εταίροι που στηρίζουν την κυβέρνηση δηλώνουν - έστω και για τα μάτια του κόσμου- ότι διαφωνούν. Ποια είναι λοιπόν η δεδηλωμένη πλειοψηφία που αποφασίζει; Και το κυριότερο, με ποιο τρόπο;

Ως ιστορικοί δεν έχουμε άραγε καθήκον (βαριά λέξη - αλλά έτσι τη νιώθω) να ενημερώσουμε την κοινωνία για το τι ακολουθεί (με βάση το παράδειγμα του ελληνικού εμφυλίου, αν και είμαι σίγουρη ότι πλείστα όσα ιστορικά παραδείγματα υπάρχουν) όταν υπονομεύονται με νομοθετικά διατάγματα οι δημοκρατικές - συνταγματικές διαδικασίες;

* H Βασιλική Λάζου είναι Διδάκτωρ Ιστορίας.

Τρίτη 18 Ιουνίου 2013.
iskra.gr